Zduńskowolanie upamiętnią Światowy Dzień Sybiraka podczas uroczystego apelu w niedzielę, 17 września. O godz. 12 przedstawiciele samorządu i instytucji i mieszkańcy spotkają się przy tablicy pamiątkowej na cmentarzu komunalnym przy ul. Generała Józefa Bema w Zduńskiej Woli.
Również 17 września o godzinie 19 odbędzie się wernisaż wystawy „Ślad pamięciowy” profesor Izabeli Łapińskiej. Ekspozycja zostanie otwarta w Skansenie Lokomotyw i Urządzeń Technicznych przy ul. Kolejowej 6 w Zduńskiej Woli.
To projekt fotograficzno-historyczny prezentujący portrety osób represjonowanych, niszczonych przez systemy totalitarne, ludzi, którzy przeżyli piekło wykluczenia i milczenia, którzy w imię ideałów i wartości doznali bólu i poniżenia. Instalacja zostanie zaprezentowana w wagonie towarowym typu Kdth, który często wykorzystywany był w czasie II wojny światowej do transportu osób deportowanych i transportowanych do obozów koncentracyjnych.
Projekt składa się z trzech części – to zesłańcy na Sybir, to dzieci wywiezione do III Rzeszy na przymusowe roboty i to także więźniowie polityczni okresu stalinowskiego w Polsce Ludowej. Młodzi ludzie ze Związki Białej Tarczy i z organizacji Huragan, którzy w latach 50. walczyli w Polsce z okupantem sowieckim, za co byli bici i torturowani w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa na Anstadta 7 w Łodzi – dzisiaj liceum nr XII. To licealiści, którzy za ulotki o okupancie radzieckim otrzymali w wojskowym sądzie 40 stronicowe wyroki i do 15 lat ciężkiego więzienia.
Patronat honorowy nad projektem „Ślad pamięciowy” objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewoda Łódzki oraz IPN oddział w Łodzi. Patronat medialny objęła TVP HISTORIA.
Izabela Łapińska, to artystka fotograf i filmoznawca. Profesor sztuki, doktorat i habilitacja w dziedzinie sztuki filmowej, w zakresie fotografii w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Jest absolwentką fotografii w PWSFTviT w Łodzi. Ukończyła również studia na Uniwersytecie Łódzkim na kierunku kulturoznawstwo, specjalizacja filmoznawstwo. Izabela Łapińska jest profesorem w Łódzkiej Szkole Filmowej.
Rocznica wydarzeń 17 września 1939 roku
17 września 2023 roku w 84. rocznicę napaści ZSRR na Polskę obchodzony jest Światowy Dzień Sybiraka. Po raz pierwszy odbył się w 2004 roku, zorganizowany przez Związek Sybiraków a od 2013 roku ma status święta państwowego.
17 września 1939 roku o godz. 3 zastępca komisarza ludowego spraw zagranicznych ZSRR Władimir Potiomkin przedstawił ambasadorowi Polski notę o rozpadzie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny. Równocześnie rozpoczęła się zbrojna agresja ZSRR na Polskę.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki, Naczelny Wódz Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz i Prezes Rady Ministrów Felicjan Sławoj Składkowski wraz z Radą Ministrów, zadecydowali w późnych godzinach wieczornych o przekroczeniu granicy polsko-rumuńskiej, celem przeniesienia siedziby władz państwa na terytorium sojuszniczej Francji. Zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza dla uniknięcia niewoli sowieckiej zwarte oddziały Wojska Polskiego zaczęły przekraczać granicę polsko-węgierską i polsko-rumuńską.
Agresja 17 września, to efekt tajnego paktu Ribbentrop-Mołotow 23 sierpnia 1939 roku, który przewidywał wspólną agresję na Rzeczpospolitą, zajęcie i podział jej terytorium oraz faktyczną likwidację państwa polskiego.
