Kalendarium historyczne Zduńskiej Woli. Co się wydarzyło w sierpniu?

Jak zapisał się sierpień na kartach historii Zduńskiej Woli? To niestety miesiąc obfitujący w tragiczne rocznice. Przez dwa wieki istnienia miasta były jednak także i pozytywne sierpniowe wydarzenia. Przedstawiamy kolejną część historycznego kalendarium Zduńskiej Woli.

Sierpień w historii Zduńskiej Woli zapisał się między innymi wydarzeniami związanymi z męczeńską śmiercią świętego Maksymiliana. To także czas tragicznych wydarzeń na cmentarzu żydowskim i eksterminacji zduńskowolan pochodzenia żydowskiego. W sierpniu rozpoczęła się także historia przemysłowego kombinatu „Zwoltex”,  z którego słynęła Zduńska Wola.  Oto kalendarium historyczne Zduńskiej Woli w sierpniu.

1 sierpnia 1935 roku – uruchomiono całą linię kolejową Śląsk – Porty. 7 lutego 1928 roku powstało Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego w sprawie budowy kolei Herby Nowe – Inowrocław. Upoważniło rząd „do budowy pierwszorzędnej normalnotorowej kolei użytku publicznego od stacji kolejowej Herby – przez Zduńską Wolę – Barłogi do stacji kolejowej Inowrocław, ogólnej długości około 255 km”.

Do budowy na odcinku Herby Nowe – Zduńska Wola Karsznice przystąpiono już wiosną 1928 roku. Gotową część trasy między Herbami Nowymi a Zduńską Wolą oddano do użytku 8 listopada 1930 roku. Dopiero budowa środkowego odcinka magistrali z Karsznic do Inowrocławia zamknąć mogła całość inwestycji. 30 marca 1931 roku przyznano koncesję na budowę Francusko – Polskiemu Towarzystwu Kolejowemu Spółce Akcyjnej z siedzibą w Paryżu, która zobowiązała się do zakończenia prac w ciągu trzech lat. Środkowy odcinek oddano do eksploatacji 1 marca 1933 roku.

1 sierpnia 1946 roku – powstały Zakłady Przemysłu Bawełnianego, późniejszy „Zwoltex”, utworzone z 18 zakładów prywatnych istniejących przed II wojną światową w Zduńskiej Woli. Zostały znacjonalizowane i stworzono z nich jeden kombinat pod nazwą Państwowe Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Zduńskiej Woli. Bazą była dawna fabryka Karola Straussa przy ul. Sieradzkiej, która została przejęta i rozbudowana przez Augusta Arleta, a po wojnie znacjonalizowana jako mienie poniemieckie.

W 1950 roku zapadła decyzja o budowie kombinatu bawełnianego z nową przędzalnią cienkoprzędną, tkalnią, suchą wykończalnią oraz farbiarnią. Główny zakład powstał w 1962 roku przy ulicy Spacerowej. W 1974 roku zakładom nadano nazwę „Zwoltex”. Zatrudniał około 2500 osób.

Przy zakładach „Zwoltex” działał Zespól Szkół, fabryka miała dwa własne ośrodki wypoczynkowe w Jagniątkowie i Strumianach przychodnią zdrowia oraz Zakładowy Dom Kultury z Zespołem Pieśni i Tańca „Zduńskowolanie”.

4 sierpnia 1805 roku – urodziny Petroneli Złotnickiej, córki Stefana i Honoraty Złotnickich

6 sierpnia 1914 roku – Pochodzący ze Zduńskiej Woli Ignacy Boerner, późniejszy minister poczty II RP, 109 lat temu wyruszył z kompanią kadrową z podkrakowskich Oleandrów za kordon graniczy do Królestwa Polskiego. Syn zduńskowolskiego pastora Edwarda Ignacego Boernera przystąpił do grona tych, którzy na początku I wojny światowej „na stos rzucili swój życia los”.  Kompania 12 sierpnia zajęła Kielce, ale nie udało jej się przebić do Warszawy. Pierwsza Kadrowa wróciła do Krakowa. Później oddziały przekształciły się w Legiony Polskie.

11 sierpnia 1875 roku – w Zduńskiej Woli urodził się Ignacy Boerner, późniejszy minister poczt i telegrafów II Rzeczypospolitej. Był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej. Jego ojciec, Edward Ignacy, pastor ewangelicko-augsburski, walczył w powstaniu styczniowym. Ignacy uczęszczał do rządowej szkoły realnej w Kaliszu, gdzie brał udział w tajnych kółkach samokształceniowych. Studia techniczne rozpoczął w Darmsztadzie.  W 1902 r. z tytułem inżyniera przybył do Warszawy, a następnie wyjechał do Ostrowca, gdzie w 1905 r. stanął na czele tzw. republiki ostrowieckiej, powstałej po wycofaniu się wojsk rosyjskich, znany jako czerwony prezydent Republiki Ostrowieckiej. Po upadku rewolucji w 1906 r. uciekł do Galicji, a następnie do Frankfurtu nad Menem, Stamtąd został wydalony, a po powrocie na teren zaboru austriackiego, wstąpił do Związku Walki Czynnej, a w sierpniu 1914 r. z Pierwszą Kompanią Kadrową wyruszył na front. W latach 1914-1915 był oficerem do zadań specjalnych Józefa Piłsudskiego oraz służył w oddziale wywiadowczym I Brygady Legionów. W okresie II Rzeczypospolitej, w latach 1923–1924 był attaché wojskowym w Moskwie. Był też szefem Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a w latach 1929–1933 sprawował funkcję ministra poczt i telegrafów. Od 1930 roku był też posłem na Sejm. Zmarł 12 kwietnia 1933 r. w Warszawie.

14 sierpnia 1863 roku – aresztowanie pastora Edwarda Boernera pod zarzutem przynależności do władz powstańczych. Pastor parafii ewangelicko-augsburskiej w Zduńskiej Woli (1856-1910). Pochodził z rodziny imigrantów z Saksonii osiadłej w Płocku.

14 sierpnia 1941 roku – śmierć św. Maksymiliana w KL Auschwitz. Aresztowany przez Niemców 17 lutego 1941 roku zakonnik został osadzony w więzieniu na „Pawiaku”, a 28 maja 1941 roku skierowany do KL Auschwitz. W obozie otrzymał numer 16 670. Po ucieczce jednego z więźniów, do jakiej doszło pod koniec lipca 1941 roku, gdy karą za to dla dziesięciu innych miała być śmierć w bunkrze głodowym, ojciec Maksymilian dobrowolnie poszedł na śmierć w miejsce jednego ze współwięźniów. Dziesięciu skazanych do bloku nr 11 odprowadzono 29 lipca 1941 roku. Po dwóch tygodniach, 14 sierpnia 1941 roku, w bunkrze żyło jeszcze czterech skazańców, wśród nich ojciec Kolbe. Każdemu z nich wstrzyknięto truciznę. Ciało zakonnika zostało spalone w obozowym krematorium 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

Maksymilian Kolbe urodził się 8 stycznia 1894 w Zduńskiej Woli. Także 8 stycznia 1894 został ochrzczony w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli jako Rajmund Kolbe. Świętym został ogłoszony 10 października 1982 roku przez papieża św. Jana Pawła II jako męczennik kościoła katolickiego. Beatyfikacja odbyła się w Rzymie 17 października 1971. Św. Maksymilian jest patronem Zduńskiej Woli oraz powiatu zduńskowolskiego.

14 sierpnia 1989 roku – erygowano parafię pw. św. Maksymiliana w Zduńskiej Woli.

16 sierpnia 1981 roku – wmurowano kamień węgielny pod budowę ośrodka pamięci św. Maksymiliana.

19 sierpnia 1914 roku – wkroczenie wojsk Cesarstwa Niemieckiego do Zduńskiej Woli.

24 sierpnia 1928 roku – przetarg na budowę torowiska na odcinku Kozuby – Zduńska Wola wygrało Towarzystwo Robót Inżynieryjnych z Poznania.

24 – 26 sierpnia 1942 roku – likwidacja getta żydowskiego. Między 24 a 26 sierpnia. Wtedy to w Zduńskiej Woli ludność żydowską spędzono na teren cmentarza, gdzie odbywały się selekcje. Ponad tysiąc osób spośród niemal 10 tys. zostało wybranych i wywiezionych do getta łódzkiego. Pozostali trafili do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zostali natychmiast zabici.

Na cmentarzu w Zduńskiej Woli jest pomnik upamiętniający ofiary eksterminacji, zduńskowolan którzy zginęli podczas wydarzeń z 1942 roku bezpośrednio na cmentarzu. To mogiła około 200 osób.

Cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków.  Istnieje od 1826 roku. Obecnie jest pod jurysdykcją Gminy Żydowskiej w Łodzi, a pozostaje pod opieką zduńskowolan.

29 sierpnia 1959 roku – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę kombinatu Państwowych Zakładów Przemysłu Bawełnianego w Zduńskiej Woli, późniejszego zakładu „Zwoltex” przy ul. Spacerowej.

31 sierpnia 1933 roku – wydano zezwolenie na otwarcie kaplicy w jednym z domów w Karsznicach.

Inne artykuły

Zielony zakątek na osiedlu Nowe Miasto

Przy ulicy Świerkowej w Zduńskiej Woli powstała przyjazna przestrzeń, w której mieszkańcy mogą wypoczywać, a dzieci spędzać czas na zabawie. Utworzono tam „Osiedlowy Zielony Zakątek” dofinansowany z budżetu samorządu województwa łódzkiego.

Co się będzie działo w Zduńskiej Woli?

Patriotyczne uroczystości i wspólne świętowanie rocznicy odzyskania niepodległości zdominuje przyszłotygodniowe wydarzenia w Zduńskiej Woli. Na horyzoncie widać jednak interesujące koncerty i gratkę dla kinomanów.

Otwarte spotkanie edukacyjne w Ratuszu

Otwarte Spotkanie Edukacyjne z okazji Wojewódzkich Obchodów Światowego Dnia Cukrzycy oraz Światowego Dnia Seniora zostanie zorganizowane w piątek, 14 listopada w Miejskim Domu Kultury Ratusz w Zduńskiej Woli. Będą wykłady a także możliwość skorzystania z badań przesiewowych.

Zduńskowolski Jarmark – Mieszkamy i świętujemy razem już 200 lat!

W pierwszy weekend grudnia, od piątku 5 do niedzieli 7 grudnia 2025 roku Zduńska Wola znajdzie się w prawdziwie świątecznym i magicznym klimacie. Na placu Wolności zostaną przygotowane atrakcje i wydarzenia pod nazwą „Zduńskowolski Jarmark – Mieszkamy i świętujemy razem już 200 lat!”

Spektakl „Kruk z Tower” w Ratuszu

Spektakl „Kruk z Tower” zaprezentowany został w ramach programu „Teatr Polska”. Z przedstawieniem przyjechali do Zduńskiej Woli aktorzy Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi.

Przejdź do treści